کرم ساقه خوار نواری برنج

( Chilo suppressalis Walker)

خانواده (Lep,.Pyralidae)

 

در حال حاضر از آفات مهم شالیزارهای شمال ایران کرم کرم ساقه خوار نواری برنج بـا نـام علمی Chilo suppressalis میباشد. گیاه برنج در شالیزار مـورد حملـه حـشرات زیـادی قرار مـیگیـرد، ازآن جملـه مـیتـوان سـاقه خوارهـا را نـام بـرد. در کـشورهای بـرنج خیـز آسیایی 5 تا 6 گونه از ساقه خوارها در مزارع برنج فعالیت دارند. دو گونه از آنها با نام های ساقه خوار زرد (Scirpophaga incertulas Walker ) و کرم ساقه خوار نواری برنج ( Chilo suppressalis Walker) درآســـیا دارای اهمیـــت بـــوده و باعـــث کـــاهش عملکردمحصول میگردند.

 

مناطق انتشار

 

انتشار جغرافیایی کرم ساقه خوار نواری برنج در دنیـا وسـعت بیـشتری داشـته و شـیوع آن از کشورهای استرالیا، بنگلادش، برمه، کامبوج، چین، هندوستان، اندونزی، ایتالیا، ژاپن،کـره، مالزی، نپال، فیلیپین، اسپانیا، سری لانکا، تـایوان، تایلنـد، ویتنـام، مـصر، اسـراییل، پرتقـال و جزایر هاوایی گزارش شده است. کرم ساقه خوار نواری برنج در ایـران از سـال 1351 بـرای اولین بار در منطقه شهسوار و رامسر از استان مازندران مشاهده گردیده و از آن تـاریخ تـا به امروز شالیزارهای شمال کشور به این آفت آلوده میباشند.

 

شکل شناسی

 

الف – حشره بالغ

پروانه های ماده به رنگ زرد روشن و یا قهـوه ای روشـن و رنـگ پروانـه هـای نـر تقریبـاً خاکستری و کمی تیره تر می باشند. افراد ماده از لحاظ جثه درشتتر از افـراد نـر هـستند. در بالهای جلویی چند لکه نقره ای و یک ردیف لکه های سیاه قابل مشاهده اسـت. انـدازه شب پره ماده با بالهای باز 25 تا 35 میلیمتر میباشد. افراد نر کمی کوچکتر و از 20 تـا 30 میلیمتر میباشند. شکم در ماده ها دوکی شکل و نسبتا ضخیم و در نرها از ابتدا به طرف انتها به تدریج باریکتر میگردد .

 

ب-تخمها

به وسیله حشرات ماده به طور دسته جمعی در دو یا چند ردیف کنار هم به رنگ زرد روشن در قسمت زیری یا رویی برگ و در امتداد رگبـرگهـا یـا روی غـلاف بـرگ قـرار میگیرند . تخمهـا بـا افـزایش سـن، سـیاه مـیشـوند. در ایـن موقـع لارو، پوسته تخم را سوراخ نموده و از آن خارج میشود.

 

ج-لاروها

لاروهای خارج شده از تخم دارای سر بزرگ و به رنگ قهوه ای روشن میباشند. در سـطح پشتی و جانبی بدن لاروها پنج نوار طولی قابل مشاهده است

 

د-شفیره

این آفت ابتدا به رنگ قهوه ای روشن و سـپس بـه رنـگ قهـوه ای تیـره در مـی آینـد. از تفاوتهای مهم شفیره این آفت با سایر ساقه خوارها وجـود خطـوط زیگـزاگ در انتهـای بدن شفیره های نر و ماده میباشد

 

زیست شناسی

 

افراد ماده کرم ساقه خوار نواری برنج  در طول عمر خود به طور معمـول سـه تـا چهـار بار جفتگیری کرده و تخمگذاری میکننـد. هـر فـرد مـاده حـداکثر تـا 250 عـدد در هـر دسته تخم قرار میدهد. لاروها زمانیکه از دستجات تخم خارج میشوند در کنـار هـم و به طور دسته جمعی زندگی و تغذیه میکنند. لاروهای سنین اول و دوم (نـسل اول) ابتـدا از پارانشیم برگ تغذیه کرده، سپس این لاروها با تنیدن تـار خـود را آویـزان نمـوده و از پـای طوقه وارد ساقه برنج میگردند. اما لاروهای جوان نسل دوم به دلیل ایـنکـه پروانـه هـای ماده روی غلاف برگ تخمریزی میکنند، از غلاف برگ وارد ساقه بـرنج شـده و از آن تغذیه میکنند و در آنجا به شفیره و سپس به پروانه تبدیل میشوند. چرخه زنـدگی ایـن آفت با توجه به شرایط محیطی 30  تا 40 روز طول میکشد. این حشره در شـرایط گـیلان 2 تا 3 نسل ایجاد میکند . این آفت زمـستان را بـه صـورت لاروهـای کامـل داخل ساقه های باقی مانده برنج یا در علفهای هرز داخل و اطراف مزرعه به سر میبـرد. کرم ساقه خوار نواری برنج حشره ای با دگردیسی کامل بوده و دارای چهار مرحله زیستی شامل: تخم، لارو، شفیره و حشره بالغ میباشد.

 

خسارت و اهمیت اقتصادی

 

خسارت این آفت مربوط به مرحله لاروی آن میباشد کـه از سـاقه هـای بـرنج تغذیـه میکند. لاروهای کرم ساقه خوار نواری برنج در دو مرحله بوتـه هـای بـرنج را مـورد حملـه قـرار میدهند.

 

مرحله اول:

مربوط به خسارت نسل اول حشره است، به طوریکه بوته ها و سـاقه هـای جوان مورد حمله توسط لاروها، ابتدا زرد و کم کم خشک میشوند. در این موقـع منجـر بـه مرگ جوانه های مرکزی میشوند. این نوع خسارت در مرحله رویشی گیـاه بـرنج اتفـاق می افتد که به طور معمول مصادف با اواسط خرداد ماه میباشد.

مرحله دوم:

مربوط به خـسارت نـسل دوم ایـن حـشره اسـت کـه مـصادف مرحلـه شکم و تشکیل خوشه های اولیه و گل دادن گیاه برنج بوده به طوریکه در ساقه های مـورد حمله دانه ها در خوشه سفت نشده و منجر به خشک و پوک شدن دانه های برنج میشود که در اصطلاح به سفید شدن خوشه ها معروف است. خوشه های سفید شـده بـرنج در سـطح مزرعه برافراشته، مستقیم و کاملاً نمایان هستند . بررسیها نشان میدهد که کرم ساقه خوار نواری برنج  در هر هکتار تا 727 کیلوگرم کاهش عملکرد را سبب میشود.

 

مدیریت

 

کرم ساقه خوار برنج چون از داخل ساقه تغذیه میکند، کنترل شیمیایی را در ایـن موقـع با مشکل مواجه میکند. بنابراین با مدیریت تلفیقی در شالیزار میتوان از خسارت این آفـت جلوگیری نمود. برای کنترل آفات برنج در ایران و دیگر کشورهای برنج خیـز دنیـا امـروزه استراتژی مدیریت تلفیقی آفات (IPM) بر اسـاس روشهـای مختلـف زراعـی، مکـانیکی، بیولوژیکی و شیمیایی به نحوی تلفیق میگردند که تاثیر کنترل را به حـداکثر برسـانند. ایـن روشها عبارتاند از:

 

الف- کنترل زراعی، مکانیکی و فیزیکی

 

کنترل زراعی آفات برنج به خصوص کرم ساقه خوار نواری برنج  شـامل کلیـه عملیـاتی اسـت کـه به طور عمد یا غیرعمد در شالیزار انجام شده و این فعالیتها موجب کـاهش جمعیـت آفـت میشوند. در اکوسیستم زراعی برنج انجام این روشها بایـد طـوری عمـل شـود کـه باعـث تداوم و پایداری زمینهای کشاورزی گردد. زیرا زمینهای کشاورزی باید برای نـسلهـای دیگر حفظ شده و پایدار بماننـد. مجموعـه ایـن روشهـای کنترلـی شـامل عملیـات زیـر میباشند:

 

• خاک کردن بقایا:

شخم زدن سـاقه هـای بـرنج بـاقیمانـده در شـالیزار بعـد از برداشـت، موجب کاهش جمعیت و حذف غذای آفات میشود. با انجام این کار لاروهایی کـه بـرای زمستانگذرانی، ساقه های برنج و یا علفهای هرز را برای پناهگاه خود انتخاب نمـوده انـد، خارج شـده و در معـرض دیـد و تغذیـه دشـمنان طبیعـی از قبیـل کـلاغ و زاغ و یـا سـایر موجودات زنده مفید قرار میگیرنـد و در نتیجـه باعـث تعـادل طبیعـی جمعیـت آفـت در مزارع برنج در فصل زراعی سال بعد خواهد شد.

 

•  بازدید منظم:

خزانه های برنج به طور منظم بازدید شوند تا چنانچـه گیاهچـه ای بـه تخـم ساقه خوار برنج آلوده گردید بوته های آلوده قبل از انتقال نشاء به زمین اصلی نابود گردند.

 

• خارج کردن بوته های آلوده:

در صورت مشاهده بوته های آلوده به کرم ساقه خوار در زمین اصلی (در نسل اول و در مرحله رویشی) کندن پنجه های آلوده در موقع وجین با دست نقش مهمی در کاهش جمعیت آفت ایفا میکند (مکانیکی).

 

• آفتابگیری ساقه ها :

در زمان برداشـت محـصول، سـاقه هـای بریـده شـده در معـرض آفتاب قرار داده شوند تا به طور کامل خـشک شـده و بـا ایـن عمـل شـرایط بـرای زنـدگی لاروهای کرم ساقه خوار برنج نامناسب شـده و لاروهـا از داخـل سـاقه خـارج و در معـرض دیـد دشمنان طبیعی و عوامل نامساعد محیطی قرار گرفته و تلف میشوند.

 

• استفاده از فرمون ها:

استفاده از فرمون جنسی کرم ساقه خوار برنج در اوایـل فـصل زراعی در صورت امکان (همزمان با فعالیت پروانه ساقه خوار در مزرعه)، به منظور جلـب افراد نر و اختلال در جفتگیری آفت و نیز کاهش جمعیت آفت در نسلهای بعد. زیـرا در اوایل فصل ظهور افراد نر بیشتر از افراد ماده در شالیزار میباشد.

 

• کاشت ارقام پرمحصول: 

چون ارقام پرمحصول برنج دارای قـدرت پنجـه زنـی بـالایی هستند، قادرند تا 75 درصد خسارت ایجاد شده توسط کرم ساقه خوار برنج در مرحلـه رویشی و درنسل اول را جبران (بـه دلیـل خاصـیت ترمیمـی و تحریـک پـذیری در افـزایش تعداد پنجه) نمایند. اما در نسلهـای دوم و سـوم چنـین خاصـیتی کـاهش یافتـه یـا بـه صـفر میرسد. در این موقع لازم است از دهه اول اردیبهشت این گونـه ارقـام و یـا حتـی ارقـام بومی کشت شوند. چون این عمل تا حدی از حمله جمعیت کرم ساقه خوار نواری برنج در نـسل سوم جلوگیری نموده و در نهایـت بـه دلیـل زود رسـی و فـرار از حملـه آفـت، خـسارت کمتری به محصول برنج وارد میگردد. یادآوری میگردد که ارقـام اصـلاح شـده معمـولاً دوره رشد طولانی دارند و در اواخر فصل نیاز به آب و با کمبود آب و یا به نسل سوم آفت ساقه خوار مواجه میشوند، در صورتی توصیه میشود که حـداقل تـا نیمـه اول اردیبهـشت، نشاکاری را انجام داده باشند.

 

• تله های نوری:

نصب تله های نوری جهت جلـب و جمـع آوری حـشرات زیـان آور از جمله پروانه های ساقه خوار از ابتدای فصل زراعی همزمان با ظهور اولین حشره (فیزیکی).

 

• تقسیط مقدار کودهای ازته (نیتروژنه):

توصیه میگردد که این کـود در دو تـا سـه مرحله در شالیزار استفاده گردد. مرحلـه اول هـمزمـان بـا نـشای بـرنج در زمـین اصـلی و مرحله دوم و یا سوم به فاصله 20 تا 25 روز از یکدیگر. در غیر اینصورت، اگر همه کودهای ازته در اوایل رشد گیاه به یک باره در اختیار گیاه برنج قرار گیرد، از یک طـرف موجب رشد سریع و نرم شدن بافتهای گیاه برنج میشود کـه نتیجـه آن نفـوذ آسـانتـر لاروهای ساقه خوار به داخل ساقه گیاه و نیز موجب توسعه عامل بیماری بلاسـت بـرنج میگردد. از طرف دیگر با توجه به اینکه نیتروژن به عنوان ماده غذایی اصلی گیـاه بـرنج محسوب میگردد، میتوان با تقسیط کردن کود ازته تـا ابتـدای دوره آبـستنی در اختیـار گیاه قرار گیرد و کمبود مـواد غـذایی در مرحلـه شـکم را جبـران مـینمایـد (بـا رعایـت فواصل کوددهی نیتروژن تا 60 روز بـه راحتـی در اختیـار گیـاه قـرار مـیگیـرد) .

 

• اسـتفاده از تنـاوب :

کــشت متنــاوب بــرنج بــا گیاهــانی از قبیــل کلــزا، شــبدر، بــاقلا، سیب زمینی، کاهو، سیر و نخود فرنگی که از یک طـرف باعـث کـاهش جمعیـت آفـت در پناهگاه زمستانه شده و از طرف دیگر رونق اقتصادی شالیکاران را فراهم میکند.

 

ب- روشهای پیشگیری و مدیریت درمان آفت

 

• بازدید منظم از روند جمعیت آفت و دشمنان طبیعی در مزارع برنج.
• پرهیز از سمپاشـیهـای خودسـرانه و بـی رویـه در اوایـل فـصل بـرای اسـتقرار، حفـظ و حمایت از دشمنان طبیعی.
• برای مبارزه شیمیایی با آفات برنج به طور حتم از توصیه های کارشناسان حفظ نباتات و از حشره کشهای مجاز استفاده گردد.
• از سوزاندن بقایای برنج و علفهای هرز (کاه و کلش) داخل و حاشیه مزرعـه اکیـداً خودداری شود، چون بستر و پناهگاه برای دشمنان طبیعی و موجودات زنده مفید از قبیـل عنکبوتها، سن آندرالوس و غیره نابود شده و موجودات مفید که کاه و کلش را به عنـوان پناهگاه زمستانه انتخاب کرده اند تلف خواهند شد .
• اگر چنانچه در فصل زراعی علفهای هرز داخل مزرعه و روی مرزها کنده مـیشـوند، دوباره روی مرز پخش شوند.
• استفاده از عوامل بیولوژیکی (مثل زنبور تریکوگراما و یا میکروبـی مثـل بـی تـورین) بـه صورت رهاسازی اشباعی (مدیریت درمان).
• به منظور جلوگیری از خسارت شدید آفت، چنانچه بـیش از 80 درصـد محـصول بـرنج به مرحله رسیدگی رسیده باشد، برداشت آن ضروری میباشد (برداشت زود هنگام برنج، مدیریت درمان).
• نصب تله نوری به منظور تعیین نوسانات جمعیت و تعیـین زمـان مبـارزه (بیولـوژیکی و شیمیایی).
• در صورت طغیان آفت کرم ساقه خوار نواری برنج محلولپاشی حشره کـشهـای مجـاز هـمزمـان بـا اوج پرواز حشره کامل ضرورت پیدا میکنـد، فقـط در نـسل سـوم آفـت سـاقه خـوار توصـیه میشود (مدیریت درمان) .

 

ج- کنترل بیولوژیکی

 

سابقه طولانی استفاده از حشره کشهای شیمیایی برای کنترل آفات مهم برنج به ویـژه کرم ساقه خوار نواری برنج کـه بـیش از چهـل سـال از آن مـیگـذرد، باعـث بـه وجـود آمـدن مخاطرات زیست محیطی بسیار زیادی از جمله اختلال در سلامت انسانها و محیط زیـست، ظهور مقاومت و تحمل پذیری آفات به سموم شیمیایی مصرفی و همچنین کاهش و نـابودی جمعیت دشمنان طبیعی در زنجیره غذایی و اکوسیستم زراعی برنج شده است. بنابراین بـا حفظ، حمایت و نیز رهاسازی عوامـل بیولـوژیکی از جملـه زنبور تریکوگراما و ترکیبـات باکتری (مانند بی تورین) و غیره، ضمن کنترل حشرات زیان آور میتوان غذای سـالم تولیـد نمود.

یکــی از دشــمنان طبیعــی مهــم ایــن آفــت زنبور پارازیتوییــد تریکوگراما اســت . این حشره دارای جثه کوچک بوده، اندازه آن یک میلیمتر و بـه رنگ قهوه ای روشن با بالهای بیرنگ و شفاف اسـت . بـالغ بـر بیـست سال است در مزارع برنج استانهای گیلان و مازندران و سایر استانهای برنج خیز کـشور در سطح وسیع 100-120 هزار هکتار به صورت انبوه پرورش، تکثیر و رهاسازی میگردد.

soochella.ir

 

ایـن حشره مفید دستجات تخم آفت کرم ساقه خوار نواری برنج (و سایر آفات پروانه ای) را انگلـی کرده و آنها را از بین میبرد. لازم بــه یــادآوری اســت رهاســازی زنبور تریکوگراما بایــد در مرحلــه تخــم آفــت کرم ساقه خوار نواری برنج و آن هم دو تا سه بار صورت گیرد. در هـر بـار رهاسـازی تعـداد 100 عـدد تریکوکارت و هر کـارت شـامل 500 تـا700 عـدد زنبور تریکوگراما اسـتفاده مـیگـردد. رهاسازی این حشره در نسلهای مختلف کرم ساقه خوار نواری برنج به شرح زیر میباشد:

نسل اول : 

در این نسل همزمان با فعالیت آفت کرم ساقه خوار نواری برنج

الف :

وقتـی کـه 50 درصـد لاروهای نمونه برداری شده در مزرعه (داخـل سـاقه)، بـه شـفیره تبـدیل شـده باشـند، اولـین رهاسازی زنبور تریکوگراما انجام گیرد. رهاسازی دوم یک هفته تا ده روز بعد از رهاسازی اول تکرار گردد.

ب :

چنانچه مرحله قبل قابـل اجـرا نباشـد، مـیتـوان از پـرواز پروانـه کرم ساقه خوار برنج و شکار آن به وسیله تله نوری یا فانوسی و بـا اسـتفاده از نمونه برداری که از روند پرواز پروانه های شکار شده توسط کارشناسان حفـظ نباتـات رسـم میشود، استفاده نمود. همانطور که در(تصویر 6 – 8 )مشاهده میشود، در نـسل اول آفـت کرم ساقه خوار نواری برنج دو بار رهاسازی انجام میگیرد، اولین رهاسازی زنبور تریکوگراما بعـد از چنـد نوسان کوتاه و بلند یعنی نقطه a و دومین رهاسازی به مدت یـک هفتـه تـا ده روز بعـد از رهاسازی اول یعنی همزمان با اوج پـرواز پروانـه در نقطـه b رهاسـازی زنبور در مزرعـه انجام شود

 

نسل دوم : 

با توجه به اینکه رهاسـازی زنبور تریکوگراما در ایـن نـسل دو بـار انجـام میگیرد، میتوان اولین رهاسازی را همزمان با ظهور شب پره ماده آفت کرم ساقه خوار نواری برنج  در تله نوری (نقطه c ) و دومین رهاسازی در این نسل، قبل یا همزمان با اوج پرواز شبپره (نقطه d ) و یا میتوان بدون در نظر گرفتن شکل، یک هفتـه تـا ده روز بعـد از رهاسـازی اول صورت گیرد

نسل سوم: 

نظر به اینکه تداخل نسل دوم و سوم وجود دارد و نمیتوان این دو نـسل را از یکدیگر تفکیک نمود، تعیین زمان دقیق رهاسازی کاری بسیار دشوار مـیباشـد. امـا اولـین رهاسازی زنبور همزمان با شکار اولین پروانه انجام شود، در این مرحله در پایینتـرین نقطـه بعد از نسل دوم آفت ساقه خوار (نقطه  e ) و تکرار آن به فاصله یک هفته تا ده روز بعـد ( نقطه f ( الزامی است . تریکوکـارتهـا در نـسل اول و در مرحله رویشی روی چوبهای باریک نصب میگردد، اما با رشد گیاه و تـشکیل سـاقه مستحکم روی برنج قرار داده میشوند

 

 

 

د-کنترل شیمیایی

با توجه به اینکه استفاده از سموم شیمیایی و حشره کشها در اکوسیـستم زراعـی بـرنج به عنوان آخـرین راهکـار در کنتـرل آفـات مـیباشـد، مـوارد زیـر توصـیه مـیگـردد. کرم ساقه خوار نواری برنج را میتوان در خزانه و در زمین اصلی به روش زیر کنترل نمود:

خزانه: با توجه به اینکه تهیه نشاء در اغلـب مـوارد در زیـر پوشـش پلاسـتیکی انجـام میگیرد، لذا آلودگی به کرم ساقه خوار نواری برنج و سایر آفات کاهش مییابد و بنـابراین نیـازی به سمپاشی نخواهد بـود. امـا در صـورت مـشاهده آلـودگی گیاهچـه بـه دسـتجات تخـم میتوان نشاء آلوده را با دست جمع آوری و آنها را از بین برد. در صورت مشاهده پروانه ها میتوان با سم دیازینون 60 درصد ده روز قبل از انتقال نشا به زمین یک مورد سمپاشی را انجام داد.

زمین اصلی

الـف- در ایـن مرحلـه لازم اسـت ابتـدا آلـودگی مزرعـه بـه تعـداد لارو مشخص شود. در این ارتباط اگر چنانچه پس از نمونه برداری 20) نقطه و هر نقطـه بـا چهـار بوته مجموعاً 80 بوته در هکتار) در مزرعه بیش از دو عدد لارو ساقه خوار در یک متر مربع مشاهده شد، سمپاشی قابل توصیه میباشـد . همچنـین بـرای سمپاشـی علیـه آفت ساقه خوار میتوان از فرمول زیر نیز استفاده نمود:

ب- برای انجام این کار با استفاده از روش الف و فرمول بالا، بعد از اینکه آلـودگی تعیـین شـد یعنی اگر چنانچه در نسل اول، آلودگی جوانه مرکزی مرده (D.h) بـه کرم ساقه خوار نواری برنج  بیش از دو درصد و یا اگـر در نـسل دوم آلـودگی خوشـه هـای سـفید شـده (W.h) بـیش از یک درصد مشاهده گردید، سمپاشی توصیه میگردد .

ج- همچنین در این روش براساس فعالیت و نوسانات پرواز آفـت سـاقه خـوار و شـکار آن توسط تله نوری که در هر منطقه رسم میگردد، سمپاشی قابل توصیه میباشد. بنابراین بـا توجه به اوج پرواز شبپره ساقه خوار در نسلهای مختلف آفت مذکور (نقاط b، d و (f پنج تا 10 روز بعد از نقاط مذکور و در صورت آلودگی سمپاشـی ضـرورت پیـدا مـیکنـد (تصویر6 – 8 در قسمت کنترل بیولوژیکی). برای ارقـام زودرس یـک بـار سمپاشـی توصـیه میگردد. اما برای ارقام دیررس اگر چنانچه تا دهه اول اردیبهشت کاشته شوند، تا دو بـار سمپاشی ضرورت پیدا میکند . همچنین بر اساس مطالعات انجام شده اگر چنانچه دو تا سه عدد لارو کرم ساقه خوار نواری برنج در یـک متـر مربـع مـشاهده گـردد، سمپاشـی بـا حشره کشهای گرانول رایج، قابل توصیه میباشد .

 

 

حشره کشهای توصیه شده برای کنترل کرم ساقه خوار نواری برنج

• دیــازینون گرانــول پــنج یــا 10 درصــد (در نــسل اول دیــازینون 10 درصــد بــه مقــدار 15 کیلوگرم در هکتار و در نسل دوم از دیازینون گرانول پنج درصد به مقدار 25 کیلـوگرم در هکتار).
• پادان گرانول چهار درصد به مقدار 30 کیلوگرم در هکتار.
• ریجنت 0.2 درصد (فیپرونیل) به مقدار 20 کیلوگرم در هکتار.
• اگـر چنـانچـه شـالیزاری بـا نـسل سـوم آفـت سـاقه خـوار و بـا جمعیـت بـالا مواجـه شـد محلولپاشی با یکی از حشره کشهای مایع مجاز به نسبت یک تا 1.5 در هزار علیه پروانه ساقه خوار (همزمـان بـا اوج پـرواز) و پـنج تـا 10 روز بعـد، سمپاشی با حشره کشهای گرانول مذکور قابل استفاده میباشد.

توجه 1 : رسم نمودار نوسانات جمعیت آفت (مطابق تـصویر 6 -8 ) بـر اسـاس داده هـای بـه دست آمده از تله یا تله های نوری است و توسط مدیریت جهاد کـشاورزی (حفـظ نباتـات) هر شهرستان انجام میپذیرد.

توجه 2 : برای مبارزه شیمیایی با آفات برنج حتماً از توصیه های کارشناسان حفـظ نباتـات و از حشره کشهای مجاز استفاده گردد.

توجه 3 : هنگام استفاده از سموم شـیمیایی نکـات زیـر رعایـت گـردد تـا اثـرات سـوء ایـن ترکیبات روی دشـمنان طبیعـی، زنجیـره غـذایی و محـیط زیـست کـمتـر گـردد. اگـردر اکوسیستم زراعی بـرنج در مـواردی کـه سمپاشـی صـورت نگیـرد مجموعـه ای از دشـمنان طبیعی فعال شده و مانع از خسارت حشرات زیان آور میشوند. طبق مطالعات انجام شـده در موسسه تحقیقات برنج کـشور، بـیش از 50 گونـه از دشـمنان طبیعـی از شـاخه بنـدپایان شناسایی شده اند که هر کدام به نحوی از مراحل مختلـف کرم ساقه خوار نواری برنج و دیگر حشرات زیانآور تغذیه میکنند و این عمل باعـث تعـادل جمعیـت آفات در مزارع برنج میشود. لازم به ذکر است که کلیه موارد فـوق مـیتوانـد مـدیریت انبوهی کرم سبز برگخوار برنج را نیز تحت تاثیر قرار دهد

 

توصیه ها

• استفاده از آفتکشها بویژه حشره کشها فقط در صورت عدم کارآیی سایر روشهـا و یا غفلت کشاورزان در مرحله آخر استفاده شود و از به کـارگیری آنهـا در اوایـل فـصل خودداری شود.
• سمپاشی علیه ساقه خوارها نباید به صورت عادت درآیـد. بـر اسـاس تـاریخ و رشـد گیـاه سمپاشی صورت نگیرد بلکه بر اساس تطابق فنولوژی گیاه و بیولوژی آفت انجام شود.
• از سمپاشیهای بیرویه و بیجا جداً خودداری گردد و حتماً با کارشناسان حفظ نباتات مشورت نموده و موقعی که آنها زمان مبارزه شیمیایی را اعلام میکنند، اقدام نمایند.
• از مقادیر سموم شیمیایی توصیه شده استفاده شود.
• از سموم مجاز و یا سمومی که اثرات سوء کمتری در اکوسیستم زراعی برنج و دشـمنان طبیعی و محیط زیست دارد، استفاده گردد.
• از استفاده از سموم غیر مجـاز و سـمومی کـه از لیـست سـموم شـیمیایی سـازمان حفـظ نباتات خارج شده اند، اکیداً خودداری شود.
• از سمومی که تاریخ مصرف آنها گذشته استفاده تشود.
• از سموم شیمیایی مایع در ابتدای فصل زراعی به دلیل اسـتقرار دشـمنان طبیعـی اسـتفاده نشود، زیرا دشمنان طبیعی در اکوسیستم زراعی برنج همواره حساستر از حشرات زیـان آور مــیباشــند و اســتفاده از محلــولپاشــی در مــوارد غیــر ضــروری باعــث مــرگ آنهــا میشود

 

باید توجه نمود که : 

دستکاری در طبیعت باعث بر هم زدن تعادل زیستی اکوسیستمها شده و در نتیجه برای جبران این تعادل و رسیدن به پایداری، هزینه هنگفتی را باید متحمل شد به طوریکه این هزینه باعث نابودی بیوسفر کره زمین شده و زندگی را برای موجودات زنده آن بویژه انسانها مشکلتر مینماید. سموم شیمیایی عوارضی از قبیل بیماریهای خاص، آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی، آلودگی محیط زیست و از بین بردن لایه ازن (که این کار باعث تاثیر بیشتر اشعه فرابنفش در سطح زمین میگردد) را ایجاد میکند. بنابراین لازم است تلفیقی از روشها را برای کنترل حشرات زیان آور مزارع برنج اعمال نمود تا اکوسیستم زراعی برنج و محصول به دست آمده از آن، سالم و عاری از آلودگی گردد، به این دلیل که امروزه سلامت غذا مهمترین مقوله در تهیه غذا، در محصولات کشاورزی و فرآورده های مربوط به آن میباشد.