کرم ساقه خوار زرد برنج

Scirpophaga incertulas (Walker)

خانواده: (Lep. , Pyralidae)

شکل شناسی کرم ساقه خوار زرد برنج

الف – حشره بالغ

حشرات ماده Scirpophaga incertulas (Walker) به رنگ مایل به سفید تا مایل به زرد میباشند. یک جفت لکه سیاه روشن در وسط هر بال جلوئی مشاهده میگردد. اندازه نرها کوچکتر و  کمی تیره تر بنظر مـیرسـند. در نوک بالهای جلوئی دو ردیف لکه سیاه دیده میشود. عـرض بـدن افـراد نـر بـا عـرض بالها در حدود 20 تا 30 میلیمتر و ماده ها 24 تا 36 میلـیمتـر هـستند. شـکم مـاده هـا دارای موهای مایل به زرد قابل مشاهده هستند. شکم نرهـا بـاریکتر و با موهـای پـشتی نـازک پوشیده شده است

ب- تخم

تخمها به شکل بیضی، مسطح به رنگ سفید که با موهای مایل به قهوه ای پوشـیده شـده است

ج- لارو

بدن لارو سبز مایل به زرد میباشد. سرو پیش قفسه سینه کـاملاً رشـد کـرده و قهـوه ای می باشند. دارای 6 سن لاروی میباشد. اندازه اولین سن لاروی حدوداً 1.5 میلـیمتـر طـول دارند اندازه آخرین سن لاروی 20 میلیمتر طول دارد .

د- شفیره

شفیره به رنگ سبز کم رنگ میباشد. حدوداً 12 میلیمتـر طـول و 13 میلـیمتـر عـرض دارد. شفیره در یک پیله ابریشمی سفید قرار میگیرند. پیله ابتدا قهوه ای روشـن و سـپس بـه قهوه ای تیره تغییر رنگ میدهد

soochella.ir

زیست شناسی Scirpophaga incertulas (Walker)

یک فرد ماده حدود 100 تا 200 عدد تخم در نزدیک نوک لبه برگ قرار میدهد. دستجات تخم این آفت با موهای قهوه ای تا نارنجی روشن پوشیده شـده اسـت. یـک دسـته تخم شامل 50 تا 80 عدد میباشد. مناسبترین دمای برای تفریخ دستجات تخم ایـن آفـت 24 – 29 درجه سانتیگراد است. دوره های جنینی این آفت 6 تا 9 روز میباشد. بعد از تفـریخ تخم، لاروهای نئونات به سمت نوک برگ در حرکت بوده و دارای خاصیت فتوپریودیسم مثبت (نورگرا) می باشند. پس از مدت کوتاهی به طرف غلاف برگ حرکت و داخل سـاقه برنج میشوند. در طی مرحله رویشی گیاه برنج لاروها قاعده گیاه برنج را که در حـدود 10 تـا 5 سانتیمتری سطح آب قرار دارند سوراخ کرده وارد آن میشوند. لاروهای کرم ساقه خوار زرد برنج از گره های بالاتر بوته های مسن وارد ساقه شده و بعد از تغذیه به طرف پائین گیاه حرکت میکنند. در دمای 23 – 29  این آفت دارای 5 سن لاروی میباشد. در دمای 29-35 ^˚ c فقـط دارای 4 سـن لاروی میباشد. دوره لاروی به مدت 20 تا 46 روز طول میکشد. شفیره ها داخل ساقه هـای برنج تشکیل میگردد. پس از طی دوره شفیرگی که تا 9 روز طول میکشد تبدیل به حشرات بالغ میگردند.

خسارت و اهمیت اقتصادی

لاروهای کرم ساقه خوار زرد برنج  پس از ورود به داخـل سـاقه بـرنج از بافـتهـای داخـل سـاقه تغذیـه نموده و در  دو مرحله رویشی و زایشی گیاه برنج ایجاد خسارت میکند. در مرحله رویـشی گیـاه برنج لاروهای این آفت باعث ایجـاد مـرگ جوانـه مرکـزی یـا ( Dead hearts ) مـیشوند و در مرحله زایشی گیاه برنج که معمولاً در مرحله تشکیل خوشه و دانه برنج میباشد باعث سفید شدن خوشه ها ( White head ) می شوند . در شمال ایران این آفت وجود ندارد اما براسـاس گزارش رضوانی (در ارقام زودرس) از مزارع برنج استان سیستان و بلوچستان مشاهده شده است. در هندوستان خسارت این آفت 1 تا 19 درصد و در ارقام دیررس 38 تـا 80 درصـد موجب کاهش عملکرد میگردد و در فیلیپین 5 تا 10 درصد کاهش عملکرد را سبب شـده است.

مدیریت کرم ساقه خوار زرد برنج

الف- کنترل زراعی

• در هنگام برداشت محصول برنج چون لاروها در ارتفاع 10 تا40 سانتیمتری داخل ساقه قراردارند، لازم است برنج از محل طوقه برداشت گردد.
• آب تخت زمستانه طبق بررسی های انجام شده در مناطق با زمستان سرد میزان تلفـات را نسبت به قطعات بدون آب تخت تا 78 درصد بالا می برد.
• قطع گیاه لویی در اطراف مزرعه تا حدودی در کاهش جمعیـت آفـت روی بـرنج تـأثیر دارد.
• از کاشت گیاه ذرت در اطراف مزارع برنج خودداری گردد، چون این آفت گیـاه ذرت را به عنوان میزبان اصلی تغذیه نموده و درعدم وجود میزبان به برنج خسارت وارد میکند.

ب- کنترل بیولوژیکی

تاکنون دشمنان طبیعی که روی Scirpophaga incertulas (Walker) در شالیزارهای ایران فعالیت کنند گـزارش نشده است. اما در سایر کـشورهای بـرنج خیـز دشـمنان طبیعـی از قبیـل گونـه هـای مختلـف زنبـــور تریکوگرامـــا بـــا زنبـــور Telenomus sp شـــکارگرهای از قبیـــل عنکبـــوت گرگی((Lycosa sp ، حشره Paederus sp و Ophionea sp. و غیـره کـه معمـولاً در شالیزارهای شمال ایران نیز فعالیت میکنند قابل توجه میباشند. گزارش شده اسـت کـه در مزارع برنج شـمال ایـران کـه زنبـور تریکوگرامـا دسـتجات تخـم ایـن آفـت را همزمـان بـا رهاسازی این زنبورعلیه کرم ساقه خوار برنج انگلی میکند. در سایر کـشورهای بـرنج خیـز دنیا از قبیل آمریکای جنوبی از زنبور تریکوگراما علیه آن استفاده میگردد. در مـزارع نیـشکر استان خوزستان زنبورپارازیتوییدی با نام Platytelenomus hylas وجـود دارد و روی این آفت فعال میباشد.

ج- کنترل شیمیایی کرم ساقه خوار زرد برنج:

حشره کشهای که برای کرم ساقه خوار نواری برنج استفاده مـیگـردد ( دیازیتون ، ریجنت ، فنیتروتیون و .. ) برای کنترل این حشره نیز مؤثر میباشد.