کشت برنج

کاشت اصولی برنج در شالیزار

خارج کردن نشا از خزانه

 

برای خارج کردن نشا، ابتدا خزانه به خوبی آبیاری میشود تـا هنگـام در آوردن نـشا از زمین خزانه، ریشه های آنها کنده نشود سپس نشاها از زمین خزانه خارج بسته بندی و به زمین اصلی انتقال مییابد.

کاشت برنج به صورت دستی

 

نحوه کاشت

عمق کاشت 2 – 3 سانتیمتر مناسب است.

تعداد نشا در کپه

2 – 4  عدد در هر کپه برای ارقام محلی و ارقام اصلاح شده، برای هیبرید 1 – 2  عدد در هر کپه

فاصله کاشت

در ارقام محلـی 20×20 و در ارقـام اصـلاح شده و هیبرید 25×25 سانتیمتر قابل ذکر است

بر اساس دستوالعمل ارقام موارد فوق ممکن است متفاوت می باشد.

 

 

کاشت مکانیزه نشاء برنج

 

در روش مکانیزه از ماشین نشاکار برنج برای کاشت برنج به صورت ردیفی استفاده می شود. نشاکارهای امروزی برای نشاءکاری از نشاهای نوع حصیری که در جعبه های نشاء پـرورش داده میشوند، استفاده میکنند.

 

برخی از مزایای کاشت مکانیزه با ماشین های نشاکار در مقایسه با نشاکاری دستی عبارتند از:

 

• کاهش هزینه کاشت در مقایسه با نشاءکاری دستی.
• بهبود شاخصهای رشد گیاه و ارتقاء عملکرد محصول به دلیل استقرار نشاهای جوان و نیمه بالغ در زمین اصلی.
• امکان استفاده از ماشینهای داشت به ویژه ماشینهای وجین کن و کاهش هزینه وجین در این مرحله.
• بهبود کارایی ماشین های برداشت در کاشت ردیفی.

برنج سوچلا

استفاده از نشاء جعبه ای (نوع حصیری) در مقایسه با خزانه سنتی دارای مزایـایی ماننـد کاهش سـطح خزانـه (در حـدود 80 درصـد)، کـاهش مقـدار بـذر مـصرفی (در حـدود 50درصد)، کاهش مصرف سموم شیمایی (در حدود 80 درصد)، کاهش آفات خزانه، کوتاه تر شدن زمـان آمـاده سـازی نـشاء (در حـدود 15 روز) و … مـی باشـد

 

 

معایب :

• قیمت خرید ماشین بطور نسبی بالاست.
• عملکرد مزرعه ای ماشین نشاءکار به شدت تحت تأثیر نحوه آماده سازی زمین می باشد.
• بطور کلی در اراضی باتلاقی یا ماندابی که لایه سخت در عمق پایین تری از سطح خاک قرار گرفته است، کاربرد ماشین با مشکل مواجه میباشد.
• به کاربر مجرب و آموزش دیده نیاز دارد.
• درکرتهای کوچک شالیزاری ماشین از راندمان مزرعه ای مطلوبی برخوردار نیست.

 

انواع ماشینهای نشاکار

 

بطـور کلـی دو نـوع ماشـین نــشاکار (خود کشـشی) در اراضـی شـالیزاری کـشور مــورد استفاده قرار می گیرد که یکی از نوع راه رونده یا پیـاده (تـصویر 3-5 الـف) و دیگـری بـه صورت سوار شونده (تصویر 3-5 ب) می باشد. در اراضی شالیزاری شمال کـشور بیـشتر از نشاکارهای نوع راه رونده (چهارردیفه) استفاده میشود. این نوع نشاکارها در کرتهـای بـا ابعاد کوچکتر نیز قابلیت کاربرد دارند، در صورتی که نشاکارهای سوار شونده عمـدتاً در  اراضی تجهیز و نوسازی شده و در کرت های بزرگ از کارایی مطلوبی برخوردارند.

soochella.ir

ساختمان اصلی یک نشاکار برنج نوع خودکششی شامل موتـور، سیـستم انتقـال قـدرت (کلاچها، پولی ها، تسمه ها، جعبه دنده و…)، واحد کارنده (خـشاب نـشاء و منـضمات آن، انگشتیهای کارنده و مکانیزم حرکتی آنها، مکانیزم تغذیه افقی و عمودی نشاء، اسکیها یا مالــه هــا، مارکرهــا، پاروهــا، چــرخ هــا و واحــدهــای کنتــرل (هیــدرولیکی، مکــانیکی یــا هیــدرومکانیکی) مــی باشــند. نــشاکارهای چهــار و شــشردیفــه بیــشتر متــداول مــی باشــند.

soochella.ir

نشاکارهای چهار ردیفه و کمتر از نـوع راه رونـده و نـشاکارهای بـیش از چهـار ردیـف بـه صــورت سوارشــونده مــی باشــند . ظرفیت مزرعه ای مؤثر یک ماشین چهار ردیفه راه رونده در حدود یک تا 1.2هکتار در روز و برای ماشین نشاکار سوار شونده شش ردیفه حدود 2 تـا 2.5 هکتـار در روز میباشد که البته این مقدار با توجه به ابعاد کـرت، شـرایط خـاک، وضـعیت آمـاده سازی زمین، سن نشاهای مورد استفاده، مهارت راننده و … متغیر خواهد بود.

 

تنظیمات ماشینهای نشاکار

 

از مهم ترین تنظیمات مورد نیاز ماشین های نشاکار (نوع راه رونده) برای کاشت برنج می تـوان بـه تنظـیم فاصله کپه های نـشاء روی ردیـف، عمـق کاشـت، تعـداد نـشاء در هرکپـه اشـاره نمـود. در ماشینهای نشاکار فاصله بین دو ردیف کاشت ثابت بوده ( 30 سانتی متـر) ولـی فاصـله بـین کپه های نشاء روی ردیف با توجه به نوع رقـم، سـن نـشاء و سـایر ویژگـی هـای زراعـی و وضعیت حاصلخیزی خاک قابل تنظیم است . بطـورکلی فاصـله بین دو کپه روی ردیف برای رقم پرمحصول بیشتر از ارقام محلی در نظر گرفتـه مـی شـود. فاصله کاشت روی ردیف برای ارقام محلـی و کـم پنجـه 12 تـا 15 سـانتی متـر و در ارقـام اصلاح شده و پر پنجه 18 تا 20 سانتی متر منظور می گردد .

soochella.ir

تنظیم فاصله کپه ها روی ردیف از طریـق تغییـر وضـعیت سـرعت حرکـت انگـشتی های کارنده نسبت به دنده اصلی (دنده حرکت) نـشاکار صـورت مـی گیـرد. لازم بـه ذکـر است که به دلیل بکسوات چرخهای نشاکار در خاک پادل شده در زمان نشاء کاری ممکن است فاصله تنظیم شده تا حدی تغییر نماید. بنابراین، لازم است در زمان نـشاکاری، اپراتـور فاصله بین بوته های کاشته شده را بررسی و کنترل نماید و سرعت پـیش روی مناسـب را بـا توجه به شرایط خاک عمق لایه سخت خـاک انتخـاب نمایـد تـا از بکـسوات بـیش از حـد چرخ های نشاکار جلوگیری گردد.

کاشت اصولی برنج در شالیزار

تعداد نشاء در هر کپه به سن نشاء مورد استفاده (جوان و نیمه بالغ)، مقـدار بـذر مـصرفی در جعبه نشاء، نوع رقم و شرایط فیزیکی خاک شالیزار بستگی دارد. تعداد نشاء در هر کپـه را میتوان با جابجا کردن فاصله عمودی بین نشیمنگاه خشاب نشاء نسبت به ناخنی انگـشتی های واحد کارنده و یا با تغییر تعداد دفعات تغذیه افقی (طولی) تنظیم کرد . باید دقت نمود که تنظیم تعداد نشاء در هر کپه برای تمام انگشتیهـای کارنده (واحدهای کاشت) بطور یکسان انجام شود. معمـولاً 3 تـا 5 نـشاء در هرکپـه کاشـته میشود.

برنج سوچلا

مقدار و نحوه بذرپاشی در جعبه های نـشاء بـر تعـداد نـشاء هـایی در هـر بلـوک از خاک جعبه نشاء توسط انگشتی های کارنده در هر کورس بر داشته می شـود، بـسیار تعیـین کننده است. در یک مقدار مشخص از تغذیه افقـی، بـا افـزایش تـراکم بـذر در جعبـه نـشاء تعداد نشاءهایی که در هر بلوک از خاک توسط انگشتی هـای کارنـده برداشـته مـی شـود، افزایش می یابد و برعکس. همچنین با در نظر گـرفتن سـن نـشاء مـورد اسـتفاده، لازم اسـت نسبت به تنظیم سرعت تغذیه افقی دستگاه اقدام گردد.

soochella.ir

عمق کاشت نشاء بستگی به سن نشاء (ارتفاع نـشاء)، شـرایط فیزیکـی خـاک شـالیزار و نوع نشاکار مورد استفاده (راه رونده و سوار شـونده) دارد. بطـور کلـی عمـق کاشـت دو تـا چهار سانتی متر در شرایط معمول توصیه می گردد. با کاهش ارتفاع نشاء، عمق کاشت نیـز باید کاهش یابـد ( 1.5 تـا 2.5 سـانتی متـر). تنظـیم عمـق نـشاء از طریـق جابجـایی عمـودی اسکیها (ماله ها) نسبت به عمق قرارگیری چرخ ماشین از سطح خاک انجام مـیشـود. البتـه در بکارگیری ماشینهای نـشاکار تنظیمـات دیگـری ماننـد تنظـیم میـزان حـساسیت سیـستم هیدرولیک، انگشتیهای نشاء، و غیره نیز وجود دارد کـه کـاربر مـیبایـست بـا مراجعـه بـه دفترچه راهنمای دستگاه (راه رونده یا سوار شونده) نسبت به انجام آنها اقدام نماید.

 

انتقال نشاء از خزانه به زمین اصلی

 

پس از آن که نشاها برای نشاکاری آماده شدند (تـصویر 4-5 الـف)، نـشاها را از محـل خزانه به زمین اصلی منتقل میکنند (نشاهای 3 تا 4 برگی با ارتفاع کمتر از 20 سـانتی متـر). جعبه های نشاء را چند ساعت قبل از نشاکاری از خزانه خارج نموده تا رطوبت خاک جعبـه های نشاء کاهش یابد. جعبه های نشاء را با استفاده از تریلی معمولی یا قفسه های مخـصوصی که برای همین منظور ساخته شده است به زمین اصلی انتقال میدهند (تصویر 4-5 ب) و در آنجا نشاء ها را با کاردک از جعبه نشاء خارج ساخته و سپس بر روی خشاب ماشین نشاکار قرار میدهند. انتقال مناسب نشاء به زمین اصلی می بایست به نحوی انجام شـود تـا کمتـرین آسیب مکانیکی بر نشاها وارد گردد.

 

عملیات نشاکاری با ماشین نشاکار برنج

 

پس از جاگذاری نشاها بر روی خشاب ماشین نشاکار و انجام تنظیمات مربوطـه (تنظـیم فاصله بین بوته ها روی ردیف، عمق کاشت و تعداد نشاء در هر کپه و غیره) نشاکاری آغـاز میشود. در موقع کار با ماشین نشاکار بهتر است که ارتفاع آب در سطح کـرت هـا حـدود 1 – 2 سانتیمتر باشد تا از این طریق چسبندگی بین سطح تحتانی ماله ها و خـاک بـه حـداقل ممکن کاهش یابد. از سوی دیگر، با این عمل از ایجاد ناهمواری کـه ممکـن اسـت در اثـر حرکت ماله بر روی سطح خاک ایجاد گردد، جلوگیری میشود.

soochella.ir

همچنـین در ایـن شـرایط به دلیل کاهش مقاومت خـاک در مقابـل حرکـت اسـکیهـا از مقـدار انـرژی مـصرفی نیـز کاسته میشود. درکرتهای بزرگتر و با شکل هندسـی مـنظم (اراضـی تجهیـز و نوسـازی شده) ماشین نشاکار از ظرفیت و بازده مزرعه ای قابل قبولی برخوردار میباشد، در حالی که در کرتهای کوچکتر و با شکل هندسی نامنظم، ظرفیت عملی و بازده مزرعه ای ماشـین با افت معنی داری مواجه خواهد بود.

 

عوامل مؤثر بر عملکرد مزرعه ای ماشین نشاکار برنج

 

عوامل مختلفی برکارایی ماشین در مزرعه تأثیر میگذارند که مـی تـوان بطـور خلاصـه این عوامل را به کیفیت تهیه نشاها، شرایط مزرعه و تنظیمات ماشین مربـوط دانـست کـه در زیر به تعدادی از آنها اشاره میشود:

کاشت اصولی برنج در شالیزار

کیفیت پرورش نشاء برای ماشین نشاکار (مقدار بذرپاشی، سن نشاء، ارتفاع و تعـداد برگ نشاء، وضعیت خاک حصیر نشاء از نظر رطوبت، میزان سفتی و ریشه زنی).

وضعیت آماده سازی زمین اصلی (عمق شخم، کیفیت گلخرابی، عمـق لایـه سـخت خاک، ارتفاع آب روی کرتها در زمان نشاءکاری، شرایط فیزیکی خاک و وضعیت بقایای گیاهی).

تنظیمات ماشین (تنظیمات فاصله کپه ها روی ردیف، عمق کاشت و تعداد نشاء در هر کپه، سرعت پیش روی ماشین در حین کار، تنظیم حساسیت سیستم هیدرولیک و…).

نحوه آماده سازی زمین اصلی

 

یکـی از عوامـل مـؤثر بـر رانـدمان مزرعـه ای ماشـینهـای نشاکار محسوب می شود. تعیین فاصله زمانی مناسب بعد از پادلینگ تا نشاءکاری به منظـور تثبت خاک پادل شده و ایجاد بستری با قابلیت تـردد مناسـب بـرای ماشـین ماشـین اهمیـت زیادی دارد. توصیه می شود، عملیـات گلخرابـی بـسته بـه بافـت و شـرایط فیزیکـی خـاک شالیزار 2 تا 5 روز قبل از نشاکاری صورت گیرد تا به این ترتیب خاک در وضـعیت تثبیـت قرارگیرد. چنانچه نشاکاری زودتر از موعد مقـرر انجـام شـود، بـه دلیـل روان بـودن (روت بودن) بیش از حد خاک گلخراب شده، تثبیت و استقرار نشاها در خاک به خـوبی صـورت نگرفته و در نتیجه ممکن است تعداد نشاهای شناور یا دفن شده افزایش یابد.

کاشت اصولی برنج در شالیزار

اگر نـشاکاری دیرتر از موعد صورت گیرد، با توجه به بالا بودن نسبی شاخص مخروطی (افزایش مقاومت خاک) باعث ایجاد ضربه به نشاها در زمان استقرار آن در خاک میشـود. همچنـین در ایـن شرایط اثر اسکی ها در زمان حرکت ماشین نشاکار روی سطح خاک مزرعـه بـاقی مانـده و مشکلاتی مانند عدم یکنواختی و تنظیم ارتفاع آب روی کرت را بـه دنبـال دارد کـه نتیجـه آن افزایش تراکم علفهای هرز و ایجاد شرایط نامطلوب برای رشد گیاه مـی باشـد.

برنج سوچلا

بـرای اندازه گیری میزان مقاومت خاک جهت تعیین زمـان مناسـب بـرای نـشاکاری از مخروطـ فلزی استاندارد از نوع سقوطی (Falling cone penetration) به وزن 115 گـرم، ارتفـاع 44 میلیمتر و قطر قاعده 36 میلیمتر استفاده میشود. مخروط را از ارتفاع یک متری سـطح خاک رها نموده و میزان نفوذ مخروط در خاک به عنوان معیاری از مقاومت خاک در نظـر گرفته می شود. بطور کلی، چنانچه عمق نفوذ مخروط در خاک از 8 تا 12 سانتیمتر باشـد، در این شرایط مزرعه برای نشاکاری مکانیزه مناسب خواهد بود .

کاشت اصولی برنج در شالیزار

بررسیها نشان داد که با افزایش تعداد دفعات یا شدت گلخرابی، عمق نفوذ مخـروط بطـور معنیداری افزایش می یابد که این به نوبه خود منجر به افزایش درصد بکـسوات چـرخهـای ماشین نشاکار، غیر یکنواختی در فاصله بین کپه هـا روی ردیـف و نهایتـاً کـاهش عملکـرد مزرعه ای ماشین میشود . بنابراین توصیه میشـود بـرای دست یابی به شاخص گلخرابی و بازده وجین کنـی مـورد نظـر و صـرفه جـویی در هزینـه و زمان، دو بار گلخرابی با استفاده از یکی از انواع پادلرهای دوار مناسب انجام شود .