پوست کنی برنج

بعد از رسیدن رطوبت شلتوک به حد مناسب ، نوبت به مرحله پوست کنی می رسد. در این مرحله پوسته برنج برداشته شده و از آن جدا می گرددکه برای این کار ، از پوست کن برنج استفاده می شود.

انواع پوست کن هایی که در کارخانجات که تبدیل برنج کاربرد دارند بشرح زیر می باشند :

پوست کن تیغه ای
پوست کنی دیسکی
پوست کنی غلتک لاستیکی
پوست کنی گریز از مرکز

سیستم های تبدیل شلتوک به برنج سفید

سیستم تبدیل تک مرحله ای

سیستم تبدیل تک مرحله ای در واقع برگرفته از یک پوست کن قهـوه امریکـایی تحـت عنوان “انگلبرگ” است که برای تبدیل برنج تغییر یافته است. در زمان های گذشته، این نـوع سیستم تبدیل برنج در کشورهای بـرنج خیـز مـورد توجـه خاصـی بـوده اسـت. ایـن سیـستم هنوزجزیی ازتکنولوژی اصلی برای تبدیل برنج نیم پز درکـشور بـنگلادش و در بـسیاری از کشورهای آفریقایی محسوب می شود. سیستم تـک مرحلـه ای دارای شکـست بـالا اسـت، راندمان تبدیل کل آن 55-53٪ است و عملکرد برنج سالم، 30 درصـد مـی باشـد. در ایـن سیستم، خرده برنج با سبوس و پوسته اولیه ریز برنج مخلوط می شود. عملکرد ضـعیف ایـن نوع سیستم تبدیل باعث شده است استفاده از آن محـدود گـردد. در بـسیاری از کـشورهای آسیایی، کارخانه های مجهز به سیستم انگلبرگ قادر به اخذ مجوز به عنوان واحد تجاری و یا ارایه خدمات نیستند. تصویر 12 – 16 سیستم تبدیل تک مرحله ای را نشان می دهد.

سیستم تبدیل دو مرحله ای

این سیستم تبدیل دارای ظرفیتی معـادل 0.5 تـا 1 تـن در سـاعت مـی باشـد و درمنـاطق روستایی مورد استفاده قرار می گیرد. سیستم تبـدیل دو مرحلـه ای متـشکل از پوسـت کـن غلطک لاستیکی و سفیدکن اصطکاکی اسـت. سـفیدکن اصـطکاکی دارای طراحـی بـسیار مشابه با انگلبرگ است. عملکرد این سیستم بهتر از سیـستم تـک مرحلـه ای اسـت رانـدمان تبـدیل ایـن سیـستم بـه طـور معمـول بیـشتر از60٪ اسـت. سیـستم تبـدیل دو مرحلــه ای در تصویر 12 – 17 نشان داده است.

سیستم تبدیل چند مرحله ای

در این سیستم فرآیند تبدیل شلتوک به برنج سفید متشکل از دستگاه های مختلفی مانند بوجار شلتوک، بالابرهای متوالی، سنگ گیر، پوستکن، پادیه (در سیستم سایـشی)، سـفید کن (ها) و الک های درجه بندی و تجهیزات کیسه گیری و بسته بندی است.

ماشین های پوست کن

ماشین های پوست کن برای جدا کردن پوسـته اولیـه شـلتوک بکـار مـی رود و شـلتوک پوست کنده که اصطلاحاً به آن برنج قهوه ای گفته می شود برای سفید کردن به سـفید کـن منتقل می گردد. پوست کن ها دارای انواع متفاوتی می باشند که عبارتند از:

پوست کن تیغه ای

این پوستکن دارای یک توپی آهنی با دندانه هـای ریختـه گـری شـده در داخـل یـک استوانه مشبک هم مرکز با آن می باشد که در اثر دوران توپی، اصطکاک بین دانه ها و تیغـه پوست کن و صفحه مشبک فلزی (سیتکا)، پوست از شلتوک جدا می گردد. سرعت دورانتوپی از 600 تا 900 دور بر دقیقه متغیر است. پوست کن تیغـه ای سـاختمان نـسبتاً سـاده ای دارد. قیمت خرید آن پایین و فضای نسبتاً کمی را اشغال می کنـد و بـه راحتـی قابـل نـصب می باشد. همچنین ساخت، نگهداری و تعمیر آن آسان اسـت(تـصویر12 – 18 ). ایـن ویژگـی باعث شده است که در سال های اخیر این پوست کن ها جایگزین پوست کـن نـوع غلطـک لاستیکی شوند. کارآیی این ماشین ها به دلیل افزایش تنش های حرارتی و مکـانیکی وارده بر دانه در اثر اصطکاک حاصل از فـشار تیغـه و صـفحه بـه شـدت کـاهش یافتـه و موجـب افزایش شکست برنج می شود. این ماشینها در حال حاضر در کشورهای توسـعه یافتـه و در حال توسعه از سیستم تبدیل حذف شده اند و به جـای آن هـا پوسـت کـن غلطـک لاسـتیکی جایگزین شده است. بررسی های انجام شده نشان داده است که استفاده از پوست کن هـای غلطک لاستیکی در مقایسه با پوست کن تیغه ای حدود سه درصد مقدار شکستگی برنج را کاهش می دهد.

پوست کن صفحه ای

پوستکن صفحه ای از دو صفحه افقی روی هم تـشکیل شـده اسـت کـه در آن صـفحه بالایی معمولا از یک لایه سنگ سنباده پوشیده شده است. این صفحه به بدنـه ماشـین ثابـت شده و غیر متحرک است، در حالی که صفحه زیرین دوران مـی کنـد (تـصویر 12 – 19 ). در اثر اصطکاک بین دانه و دیسک، پوسته اولیه شلتوک جدا می گردد. این ماشـین هـا از عمـر طولانی برخوردار بوده و هزینه کار آنها پایین است. بررسی های به عمل آمده نشان داد کـه راندمان تبدیل این ماشین بطور نسبی کمتر از پوست کن غلطک لاستیکی اسـت. بـا تنظـیم فاصله و میزان فشار بین دو دیسک می توان درجه پوست گیری را تنظـیم نمـود. ظرفیـت و توان مصرفی پوست کن صفحه ای به نوع رقم، رطوبت و قطر صفحه بستگی دارد.

پوست کن غلطک لاستیکی

متداول ترین نوع پوست کن مورد استفاده در خـط تبـدیل بـرنج، پوسـت کـن غلطـک لاستیکی است (تصویر 12 – 20 ). این پوست کن دارای دو غلطک با روکش لاستیکی بـوده که در جهت مخالف یکدیگر و با سرعت های متفاوتی می چرخند. اختلاف سرعت خطی و فاصله بین دو غلطک موجب می شود که با عبـور شـلتوک از فاصـله کـم بـین دو غلطـک، پوست از دانه جدا گردد. پـس از جـدا شـدن پوسـت از شـلتوک، بـرنج قهـوه ای از ماشـین خارج می شود. پوسته ها توسط یک فن مکنده به خارج از دستگاه تخلیه می شوند. خروجـی ماشین پوست کن، مخلوطی از شلتوک و برنج قهوه ای است. به عبارت دیگر همه شـلتوک هایی که وارد ماشین می شوند پوست گیری نشده و مقداری شلتوک همراه با برنج قهـوه ای از دستگاه خارج می گردد. عواملی مانند رقـم، رطوبـت شـلتوک، فاصـله بـین غلطـک هـا، اختلاف سرعت خطی بین غلطک های لاستیکی و قطر آنها، نرخ ورودی شـلتوک و درجـه پوست کنی می توانند بر کارآیی و ظرفیت ماشین پوست کن غلطـک لاسـتیکی تاثیرگـذار باشند. قطر غلطک های لاستیکی بر حسب ظرفیت پوست گیری از 150 الی 250 میلـی متـر متغیر است.استهلاک لاستیک غلطک هـا قابـل ملاحظـه اسـت و بـا کـاهش قطـر غلطـک، ظرفیت دستگاه کاهش می یابد. علـت اصـلی کـاهش ظرفیـت، کـاهش سـرعت نـسبی دو غلطک می باشد. برای افزایش عملکرد غلطک ها پیشنهاد می شود پس از گذشت نیمه عمـر آن ها، جای غلطک ها بـا یکـدیگر تعـویض گـردد. در ایـن نـوع از پوسـت کـن هـا، عملیـات جداسازی پوسته از شلتوک نمی تواند بطور کامل انجام پذیرد. علت آن به تغییر در محتوای رطوبت و درجه رسیدگی دانه، خارج از مرکز چرخیدن غلطک های لاستیکی و اسـتهلاک ســطوح غلطــک لاســتیکی ارتبــاط دارد. فاصــله بــین دو غلطــک بطــور دســتی قابــل تنظــیم می باشد. امروزه پوست کن های غلطک لاستیکی به دمنده ای برای دمیدن هوا بر روی سطح غلطک های لاستیکی مجهز می باشند تا درجه حـرارت ایجـاد شـده دراثـر اصـطکاک بـین پوسته و غلطک ها در هنگام پوست گیری کاهش یابد. نوع رقم و میزان جریان پذیری آنها در ماشـین پوسـت کـن عامـل مهمـی بـر کمیـت و کیفیت پوستکنی شلتوک است. ارقامی که دارای ریشک هـستند و همچنـین ارقـامی کـه دارای ضریب اصطکاک بالاتری می باشند، جریان پذیری کمتری در فـضای بـین غلطـک های لاستیکی دارند و باعث کاهش ظرفیت کار ماشـین مـی شـوند. تحقیقـات انجـام شـده نشان داد که نوع شلتوک (ریشک دار یا بدون ریشک) تأثیر معنی داری بر شاخص پوسـت کنی شلتوک در ماشین پوست کن غلطـک لاسـتیکی دارنـد و کـارایی پوسـت کـن بـرای شلتوک بدون ریشک بالاتر است.

همچنین رطوبت رقم بر درجه پوسـت کنـی و میـزان انـرژی مـصرفی مـوثر اسـت. اگـر فاصله بین غلطک ها کمتر از مقدار مشخص باشد، مقدار شکـست دانـه افـزایش می یابد و چنانچه این فاصله بیشتر از حد معین باشد، ظرفیت پوست گیری کاهش می یابد. فاصـله بـین غلطک های لاستیکی می بایست برای هر رقـم جداگانـه تنظـیم شـود. پوسـت کـن غلطـک لاستیکی در مقایسه با سایر پوست کن ها، دارای مزایا و معایب زیر می باشد:

مزایا

درصد برنج قهوه ای سالم بالا است ضمن اینکه احتمال ترک و شکستگی دانه به دلیل خاصیت ارتجاعی روکش لاستیکی کم و خراشیدگی بر روی دانه نیز صفر می باشد.
مخلوطی از ارقام شلتوک با اندازه های متفاوت، بدون هیچ گونه افزایش معنـی داری در شکستگی دانه، پوست گیری شده و قابل استفاده است.
نسبت پوست گیری بدون کاهش قابل توجه در بازده برنج سالم، مـی توانـد تـا %90 افزایش یابد.
این دستگاه جرم یا جنین دانه را نمی گیرد.

معایب

هزینه کاری آن به علت فرسودگی غلطک های لاستیکی بالا است.
عمر نگهداری غلطک محدود است زیرا کیفیت غلطک با گذشت زمان از بین می رود و در نتیجه عمر کاری آن کوتاه می شود.
اگر جداساز شلتوک، بازده کافی را در جدا کردن برنج قهوه ای از شلتوک نداشته باشد و برنج پوست گیری شده دوباره وارد محفظه پوست گیری شود، آنگاه ممکن است ترکیبات لاستیکی وارد رنگ و طعم برنج شوند.
برای حصول بازده مطلوب ماشین، نیاز به نیروی انسانی ماهر میباشد.
گاهی اوقات بعلت عدم یکنواختی توزیع دانه و ضخامت غیر یکنواخت مواد لاستیکی، سطح غلطکها بطور نامساوی فرسوده می شوند و بر روی بازده و ظرفیت دستگاه تاثیرات نامطلوب به جای می گذارد.
بطور کلی ظرفیت پوست گیری غلطک لاستیکی، در مناطق گرمسیری به دلیل بالا بودن درجه حرارت و رطوبت هوا پایین است.

تنظیم نامناسب فاصله بین دو غلطک باعث افزایش درصد شکست برنج قهوه ای و یا کاهش ظرفیت پوست کنی ماشین می شود. مناسب ترین فاصله بین دو غلطک برای ارقام با رطوبت های مختلف تفاوت دارد. بررسی ها نشان داده است که در شرایط یکسان، پوست کن غلطک لاستیکی از میزان خرده برنج کمتری در مقایسه با پوست کن تیغه ای برخوردار است .

پوست کن گریز از مرکز

عمل پوست کنی در پوست کن های گریز از مرکز توسط نیروهای فشار و اصطکاک انجام می شود. دانه شلتوک توسط یک شتاب دهنده دورانی با سرعت دورانی بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ دور بر دقیقه تحت نیروی گریز از مرکز قرار می گیرد و این کار باعث ایجاد نیروی ضربه به پوست شلتوک و جداسازی آن می شود.

جداسازی پوسته از برنج قهوه ای

در ماشینهای پوست کن، مخلوطی از دانه های پوست کنده (برنج قهوه ای)، شلتوک پوست نکنده، پوست و مقداری برنج شکسته تولید می شود. برنج قهوه ای و شلتوک پوست نکنده بعداً در ماشین جداساز از یکدیگر جدا می شوند. اما ابتدا می بایست پوسته و اجرام خاصی از سبوس جدا شوند. این مواد معمولا میتوانند توسط یک الک ارتعاشی با سوراخ های مناسبب جدا و به صورت جداگانه تخلیه شوند. پوست که سبکتر از سایر قسمت هاست به راحتی با یک مکنده جدا می شود. عملیات جداسازی توسط الک ارتعاشی و دمنده میتوانند در یک ماشین جمع شده و بطور همزمان صورت گیرد.

soochella.ir

جدا کننده شلتوک و برنج قهوه ای (ماشین پادیه)

خروجی ماشینهای پوست کن مخلوطی از شلتوک و برنج قهوه ای (۱۵-۱۰ درصد شلتوک و ۹۰-۸۵ درصد برنج قهوه ای) می باشد. در کارخانه هایی که مجهز به سفیدکنهای سایشی هستند، عملیات جداسازی شلتوک از برنج قهوه ای توسط دستگاه جداساز یا پادیه باید به نحوی صورت گیرد که صرفاً برنج قهوه ای برای عملیات سبوس گیری وارد سفید کن گردد. شلتوک های خروجی از جداساز، مجدداً به داخل ماشین پوست کن برگشت داده می شود تا پوسته اولیه آن جدا شود. قابل به ذکر است در کارخانجات مجهز به سفید کن تیغه ای نیازی به جداسازی شلتوک از برنج قهوه ای نمی باشد و مخلوط برنج قهوه ای و شلتوک (به نسبت حدود ۸۵-۸۰ درصد برنج قهوه ای و ۲۰-۱۵ درصد شلتوکی) برای سفید کردن وارد محفظه ماشین سفیدکن می شود. درجه پوست کنی در ماشین پوست کن نه تنها بر روی شاخص پوست کنی و شکست برنج قهوه ای تأثیر می گذارد، بلکه ظرفیت کار پادیه را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. چنانچه مقدار شلتوک پوست نکنده زیاد باشد (درجه پوست کنی کم باشد)، بار روی پادیه افزایش می یابد و در صورتی که درجه پوست کنی بیشتر از حد در نظر گرفته شود، این عمل باعث شکستگی زیاد برنج قهوه ای در ماشین پوست کن خواهد شد. بنابراین تنظیم پوست کن باید به نحوی باشد که ضمن حفظ مطلوب ظرفیت ماشین پوست کن و کاهش درصد خرده برنج قهوه ای، باعث بیش باری بر روی ماشین پادیه نشود. از این رو توصیه می شود که حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد از شلتوک پوست کنی شده و ۱۵ تا ۲۰ درصد شلتوک باقی مانده پس از جداسازی مجدداً به ماشین پوست کن برگشت داده شود.

بطور کلی دو نوع جداساز شلتوک از برنج قهوه ای ساخته شده است. جداساز نوع اول از نوع صندوقی است (تصویر ۱۲-۲۱). در این نوع جداساز، مخلوط شلتوک و برنج قهوه ای به داخل صندوقهای تعبیه شده روی دستگاه که جدا از یکدیگر استقرار یافته اند، ریخته می شوند. شلتوک و برنج قهوه ای در اثر اختلاف وزن حجمی و حرکت نوسانی سطح شیبداری که صندوقها روی آن قرار گرفته اند از یکدیگر جدا می گردند.

جـدا سـاز نــوع دوم از نـوع صــفحه ای اسـت (تـصویر 12 – 21 ). در ایــن نـوع جداســاز، مخلوط برنج قهوه ای و شـلتوک بـر روی صـفحات شـیب دار ریختـه مـی شـوند. تعـداد ایـن صفحات ممکن است به 3 تا 4 صفحه هم برسد. سطح این صفحات دارای تـو رفتگـی هـایی می باشد. در اثر حرکت نوسانی این صفحات و اختلاف وزن حجمی مـواد روی آن، بـرنج قهوه ای از شلتوک جدا می شود.

این مطلب بخشی از مدیریت شالی پس از برداشت برنج می باشد.

پوست کندن شلتوک و ماشین های پوست کن

پوست کندن شلتوک و ماشین های پوست کن

پوست کنی برنج

سیستم های تبدیل شلتوک به برنج سفید