شپشه برنج ( Sitophilus oryzae L )

راسته و خانواده

( Col.Curculionidae )

مناطق انتشار شپشه برنج

شپشه برنج حشره همه جایی (Cosmopolite) مـی باشـد. در اثرارتباطـات و مبـادلات بین المللی امروز تقریباً در تمام نقاط جهان اتنشار دارند. این حـشره در منـاطق گرمـسیری و نیمه گرمسیری فعالیت می کند. در ایران این حشره یکی از آفـات مهـم انبـاری بـویژه بـرنج می باشد. حشره گسترش جهانی داشته و در هندوستان، استرالیا، دریای مدیترانـه، خاورمیانـه و آمریکا به فراوانی یافت می شود.

شکل شناسی

الف – حشره بالغ

حشره کامل Sitophilus oryzae L ، سرخرطومی کوچکی است به رنگ قهوه ای با طول بدن 3 تـا 5 میلـیمتـر است. روی پیش گرده از فرورفتگی های گرد پوشیده شده است. رنگ عمومی بالپوش هـا دارای شیارهای طولی کاملاً مشخص قابل تشخیص است. با لپـوش هـا قهـوه ای تیـره و روی هر بالپوش دو لکه بزرگ به رنگ قهوه ای روشن یکی در نزدیکی قاعده و دیگری در انتهـا دیده می شود. در شپشه برنج خرطوم نرها نسبت بـه مـاده هـا هـم ضـخیم تـر و هـم کوتـاه تـر است می تواند پرواز کند و در تاریکی جذب نور می شود (تصویر 60 -8).

soochella.ir

ب-تخم

حشرات ماده Sitophilus oryzae L برای تخم ریزی ،دانه های نسبتاً مرطوب و سالم را ترجیح می دهند.

ج- لارو

لارو کرمی شکل، خمیده، سر نسبت به بدن بسیار کوچک می باشد.

لارو شپشک به رنگ سفید شیری است و پا ندارد.

د- شفیره

شفیره به رنگ قهوه ای روشن تا تیره و داخل دانه تشکیل می گردد.

شپشک برنج چیست ؟

 برنج سوچل

زیست شناسی

حشره ماده تخم های خود را فقط روی دانه های غلات قرار می دهند. بـرای تخـم ریـزی حشره ماده بوسیله قطعات دهانی خود حفره کوچکی در سطح دانه ایجـاد مـی کنـد. حـشره ماده روی هر دانه برنج معمـولاً یـک تخـم مـی گـذارد. امـا روی دانـه ذرت چنـدین تخـم می گذارد. روی تخم بوسیله یک ماده لزج که در مجاورت هـوا بـسرعت سـفت مـی شـود، پوشانیده می شود. پس از پایان دوره جنینی، لارو جوان پوسته تخم را شکافته و ضـمن تغذیـه حفره کوچکی سوراخ و بسرعت بدرون دانه نفـوذ مـیکنـد. طـول دوره لاروی تـا 24 روز طول می کشد. در دمای 25 درجه سانتیگراد 2تا3 عدد تخم می گذارد اما در دمای 14تا15 درجه تخم ریزی متوقف می شود. طول دوره شفیره گی در حدود یک هفتـه طـول مـی کـشد. حشرات ماده برای تخم ریزی دانه های نسبتاً مرطوب و سالم را ترجیح می دهند. در حالی کـه برای تغذیه دانه های شکسته را انتخاب می کنند. طول عمر حشرات کامـل بـه طـور متوسـط 5-4 مــاه و تعــداد تخــم هــای گذاشــته شــده حــدود 576-400 عــدد مــی باشــد. در شــرایط آزمایشگاه با 28 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی %70 طول دوره رشدی حـشره 28 تـا 30 روز بوده و در سال 5 تا 6 و گاهی نیز7 تا 8 نسل می تواند ایجاد کند.

خسارت و اهمیت اقتصادی

خسارت عمده این حشره در درجه اول مربوط به لارو آن است، اما خـود حـشره کامـل نیز در طول زندگی از دانه ها تغذیه می کند، شپشه برنج علاوه بر برنج به سایر غلات انبـاری نیز حمله می کند. لاروها دانه برنج و یا سایر غلات را سوراخ و از آن ها تغذیـه مـی کننـد. در بعضی از کشورها تا 75 درصد محصول خسارت می زند.

مدیریت

• در صورت انبارداری برای ضدعفونی انبارهای خـالی مـی تـوان از ترکیبـات فـسفره نظیـر اکتلیک به میزان 2-1 گرم ماده مؤثره برای هر متر مربع به صورت محلول پاشی استفاده کرد.
• برای ضدعفونی محموله و محصولات داخل انبار میتوان از قـرص هـای حـاوی فـسفات آلومنیوم(فستوکسین) و منیزیوم به میزان 6-5 قرص به ازاء هر تن محصول و یـا 2-1 قـرص به ازاء هر متر مکعب فضای انبار استفاده کرد.
• محل نگهداری باید خشک و خنگ و دارای جریان هوا بین گونی ها باشد.

شپشک برنج چیست ؟

مطلب مرتبط (مطالعه کنید)

چگونه شپشک برنج را از بین ببریم؟