سرخرطومی ریشه برنج  Hydronomus sinuaticollis Faust

سرخرطومی ریشه برنج

راسته و خانواده    (Coleo., Curculionidae)

شکل شناسی Hydronomus sinuaticollis Faust

الف – حشره کامل

حشره بالغ سرخرطومی ریشه برنج سوسکی است بـا بـدن کـشیده تـا بیـضی، رنـگ سـیاه و بـدن آن پوشـیده از فلسهای خاکستری روشن میباشد. شاخکها و پنجـه هـا قرمـز متمایـل بـه زرد، سـرکوتاه و کمی برآمده، خرطوم در حشره نر کوتاهتر از پشت قفسه سینه میباشد. شاخکها باریک و نزدیک به انتهای خرطوم به آن متصل هستند. پاها کشیده و بلند، ران بـه طـرف انتهـا کمـی عریضتر میباشد. اندازه بدن 5 میلیمتر میباشد

ب- تخم

تخم سفید، کشیده و کمی خمیده شبیه به دانـه بـرنج مـیباشـد طـول تخـمهـا تـا 0.7 و عرض آن 0.3 میلیمتر میرسد

ج- لارو

لاروها به رنگ سفید دارای سر قهوه ای روشـن و بـدون پـا مـیباشـند. انـدازه لاروهـا به 5 میلیمتر میرسد.

د- شفیره

رنگ شفیره در ابتدا شـیری و بتـدریج قهـوه ای روشـن و در موقـع خـروج حـشره بـالغ قهوه ای تیره میگردد. روی حلقه های بدن شفیره موهای قهـوه ای مـشاهده مـیگـردد طـول شفیره 4 تا 6 میلیمتر و عرض آن 2 تا 3 میلیمتر میباشد.

زیست شناسی

سرخرطومی برنج زمستان را بصورت لارو در عمق 20 تا 30 سـانتیمتـری مـزارع بـرنج بسر مـیبـرد و در بهـار پـس از شـفیره شـدن حـشرات کامـل در اوائـل خـرداد مـاه خـارج میگردند. این حشره قادر است در آب مزرعه و همچنین در خشکی بر روی ساقه و بـرگ برنج زندگی نمایند. لاروها نیز در آب زنـدگی مـینماینـد. افـراد مـاده ایـن حـشره پـس از جفتگیری، به سمت ریشه بـرنج حرکـت نمـوده و در آنجـا بطـور انفـرادی تخـمگـذاری مینماید. پس از نشو و نمای تخمها که به مدت 8 تا 10 روز طول میکـشد تبـدیل بـه لارو میشوند. دوره لاروی این حشره 18 تا 22 روز به طـول مـی انجامـد. لاروهـای کامـل بـرای تبدیل به شفیره شدن در اطراف ریشه حفره هایی از گل درست میکننـد بطـوریکـه شـکل این حفرهها بیضی و کاملاً مسدود و لارو در داخل آن بـسر مـیبـرد. دوره شـفیره گـی ایـن حشره 8 تا 10 روز میباشد. این آفت در شرایط فارس 2 نسل ایجاد میکند. اولین نسل این حشره در اواسط مرداد ماه ظاهر میگردد. سرخرطومیهای حاصل از نسل اول جهت تولید مثل در اواسط شهریور ماه جفتگیری و به قسمت ریشه مهاجرت کـرده و اواخـر شـهریور ماه تخمریزی میکنند. دومین نسل این حشره در مهر ماه ظاهر شده و لاروهای این نـسل از اواسط مهر ماه به 25 تا 30 سانتیمتری زمین حرکت کرده و تا بهار سال بعـد بهمـان حالـت در خاک باقی میماند. جمعیت لاروهای نسل دوم نسبت به نسل اول زیادتر مـیباشـد. ایـن لاروها اکثراً بصورت دسته جمعی در قـسمتهـای مرطـوب خـاک جمـع شـده و در نقـاط خشک زمین مشاهده نمیشوند.حشره بالغ معمولاً از برگ و ساقه تغذیه مینماید.

soochella.ir

میزبان

این آفت علاوه بر گیاه برنج به مرغ و شبدر وحشی که در کـرتهـای داخـل مزرعـه و اطراف مزرعه حمله کرده و از آنها تغذیه مینماید.

خسارت و اهمیت اقتصادی

حشرات کامل سرخرطومی ریشه برنج شبها از برگ و پارانشیم برگ و روزها در پای بوته از ساقه برنج تغذیه مینمایند. آثار خـسارت روی بـرگهـا بـصورت خطـوطی زرد رنـگ بـه انـدازه 0.5 تـا 1 میلیمتر میباشد. خسارت اصلی این آفت مربوط به لاروهای آن میباشد که روی ریـشه و داخل طوقه برنج تغذیه میکنند. خسارت عمـده نیـز مربـوط بـه لارو بـوده کـه روی ریـشه تغذیه نموده و باعث کوتاهی و بالاخره مرگ آن میگردد همچنین سـاقه هـای تغذیـه شـده توسط حشره بالغ بر زمین می افتد. تا زمانی که نشاءها در خزانه های برنج هستند ایـن حـشره از خود فعالیتی نشان نمیدهد. اما پس از انتقال نشاء به زمـین اصـلی، جمعیـت سـرخرطومی در مزارع برنج بالا میرود بطوریکه در مرداد ماه شدت طغیـان آفـت شـدیدتر مـیگـردد خسارت این آفت زمانی که میزان بارندگی در بهار از 500 میلیمتـر تجـاوز مـیکنـد نـسبتاً شدید بوده و 20 تا 25 درصد محصول برنج میرسد.

مدیریت Hydronomus sinuaticollis Faust

کنترل زراعی

تناوب زراعی و آیش گذاشتن زمین موثرترین روش مبارزه علیه سرخرطومی ریشه برنج میباشد، از آنجایی که لاروها و حشرات بالغ به هوای زیاد نیاز دارند، آیش گذاشتن زمـین میتواند تلفات زیادی بر جمعیت آفت ایجاد نماید.

شخم

چون لاروهای سرخرطومی ریشه برنج زمستان را بصورت لارو در خاک به سر میبرند بنـابراین شخم بعد از برداشت محصول در تقلیل تعداد لاروها بسیار مؤثر است.