پوسیدگی غلاف برنج

بیماری پوسیدگی غلاف برنج (Sheath Rot ) در اثر عوامل مختلف قارچی، باکتریایی و نیز برهمکنش بین ارگانیسمهای مختلف به وجود می آید این بیماری به طور معمول موجب قهوه ای شـدن یا پوسیدگی غلاف برگ پرچم و تغییر رنگ دانه مـیشـود. بیمـاری پوسـیدگی غـلاف در مناطق معتدل و گرمسیری طی مرحله شکم و خوشه دهی ظاهر میشود و علایـم بیمـاری بـه ویژه طی فصول بارندگی از خفیـف تـا شـدید متغیـر اسـت. در گذشـته بیمـاری پوسـیدگی غلاف برنج از اهمیت کمی برخوردار بود اما امروزه به یک بیماری مهـم بـه ویـژه در آسـیا تبدیل شده است به طوریکه چندین اپیدمی از ایـن بیمـاری از کـشورهای هنـد و پاکـستان گزارش شده است. امروزه این بیماری از بخشهای مختلف آسیا، افریقا، آمریکـای لاتـین، اروپا و استرالیا گزارش شده است.

برنج سوچلا

فراوانی میکروارگانیسم هایی که تاکنون از نمونه های بیمار در شـمال ایـران جداسـازی شده اسـت نـشان مـیدهـد کـه قـارچ هـای Fusarium graminearum و Bipolaris oryzae به ترتیب به عنوان مهمترین عوامل پوسیدگی غلاف برنج بـه شـمار مـیرونـد. امـا مهمترین عامل این بیماری در جهان، قارچ Sarocladium oryzae است کـه در صـورت مساعد بودن شرایط تا %85 به محصول خسارت میزند. چنـدین اپیـدمی از ایـن بیمـاری بـا عامل فوق الذکر از آسیا گزارش شده است.

soochella.ir

این بیمـاری موجـب پـوکی دانـه، تغییـر رنـگ پوشینه (glume)، پر شدن ناقص دانه و کاهش جوانه زنی بذر مـیگـردد. بـذور حاصـل از خوشه های آلوده تغییر رنگ یافته و عقیم هستند. خسارت بیماری با توجه به شـدت بیمـاری بین 85-3 درصد گزارش شده است. خسارت بیمـاری روی ارقـام پرمحـصول و پاکوتـاهی که به صورت متراکم کشت میشوند، بیشتر است. ارقام پاکوتاه شاید بـه ایـن دلیـل بـه ایـن بیماری حساسترند که میان گره های کوتاهتـری داشـته و خوشـه زمـان بیـشتری در غـلاف میماند. این قارچ زخمهای مایل به خاکستری قهـوه ای روی بـرگ پـرچم نزدیـک خوشـه تولید میکند.

soochella.ir

در آلـودگی شـدید کـل یـا بخـشی از خوشـه دانـه هـایش پـوک مـیگـردد. خسارت حشرات و کنه ها در مرحله شکم یا غلاف برگ میزان خسارت بیماری را افـزایش میدهد. این بیماری معمولاً کم اهمیت است و به صورت پراکنده در مزرعه ظاهر مـیشـود ولی گاهی اوقات نواحی بیشتری از مزارع آلوده شده و خسارت آن قابل توجه خواهد بود.

علایم بیماری پوسیدگی غلاف برنج (Sheath Rot )

علایم بیماری اغلب در بالاترین برگ پرچم که خوشه جوان را محصور میکنـد ظـاهر میشود. علایم به صورت زخمهای مستطیلی شـکل یـا بـه صـورت لکـه هـای بیـضی شـکل نامنظم دیده میشوند که مرکز آنها قهوه ای روشن یا خاکستری بوده که از حاشیه قهـوه ای تیره مایل به قرمز متمایز میشوند. آلودگیها به گونه ای جزئی ظهور خوشه را تحت تأثیر قرار میدهد و بخشی از خوشه که ظاهر نشده پوسـیده مـیشـود و دانـه هـا در خوشه به قهوه ای مایل به قرمز تا قهوه ای تیره تغییر می یابند. ممکن است دانه ها پـر نـشوند و پودر سفیدرنگی شامل اسپورها و هیفهای پاتوژن درون غلافهای آلوده مـشاهده گـردد.

soochella.ir

اگرچه این پاتوژن بذرزاد بوده و از طریق بـذر انتقـال مـییابـد امـا قـارچ عامـل بیمـاری بـه صورت میسلیوم در بقایای گیاهی آلوده، علفهای هـرز میزبـان و خـاک زمـستانگـذرانی میکند. همچنین عواملی مانند باد و آفاتی نظیر ساقه خوارها، کنه ها و سن هـا کنیـدی قـارچ را پراکنده میکنند.

برنج سوچلا

دمای پایین، تعداد روزهای سرد با دمای زیر 20 درجـه سـانتیگـراد همـراه بـا رطوبـت نسبی بالا و افزایش مقدار کود نیتروژنه از عوامل مؤثر در توسعه بیماری پوسیدگی غلاف برنج (Sheath Rot ) میباشند. چندین علف هرز به عنوان میزبان S. oryzae گزارش شـده اسـت کـه در طـی مراحـل بین تشکیل خوشه تا تورم غلاف انتهایی، مایه تلقیح بیمارگر را تولید کـرده و بـه بوتـه هـای سالم برنج منتقل میشود. در بـین ایـن علـفهـای هـرز مـیتـوان بـه اویارسـلام ( Cyprus difformis) ، ســوروف (Echinochloa crus-galli)، مــرغ خوشــه ســرخ ( Eleusine indica ) و سل واش ( Monochoria vaginalis) اشـاره کـرد کـه در ایـران هـم وجـود دارند.

مدیریت بیماری پوسیدگی غلاف برنج (Sheath Rot )

• تنظیم فاصله کشت
• اجتناب از مصرف کود نیتروژنه بیش از مقدار توصیه شده
• ضد عفونی بذر (بدلیل بذرزاد بودن اغلب عوامل قارچی این بیماری)
• اجتناب از کشت ارقام حساس
• کنترل شمیایی با کاربرد قـارچکشهـایی نظیـر کاربندازیم ، پروپیکونازول ، کاربوکـسین ، کاپتافول در ابتدای مرحله شکم