کشت زمستانی برنج طرحی استراتژی در خوزستان

استراتژی کشت زمستانی برنج در خوزستان

کشت برنج در ایران بویژه استان خوزستان تاریخچه طولانی دارد و شواهد نشان می‌دهد که این محصول در این ناحیه قرنها پیش رواج داشته و هم اکنون استان خوزستان به عنوان قطب برنج در جنوب کشور شناخته شده است. بالا رفتن دمای هوا و کمبود منابع آبی در خوزستان و همچنین ممنوعیت کشت موجب کاهش کشت برنج و همچنین ضرر و زیان بسیاری از کشاورزان  شده است. طرح کشت زمستانه برنج در شالیزار های خوزستان می تواند تا حدودی در رفع این مشکل کمک کند.

معاون پژوهش مرکز تحقیقات منابع طبیعی و جهاد کشاورزی خوزستان در خصوص طرح کشت زمستانی در خوزستان گفت: در استان خوزستان برنج در تابستان ها کشت می شود از زمان کاشت تا برداشت در معرض هوای گرم است و این در حالی است که این هوا عمدتا باعث افزایش مصرف آب در زراعت برنج استان می شود.

عبدالعلی گیلانی با بیان اینکه این هوای گرم به عنوان یک عامل بازدارنده موجب کاهش کشت و تولید برنج در استان می شود، تصریح کرد: یکی از این استراتژی ها این است که با این کار مصرف آب را کم کرده و تا آنجایی که امکان دارد تاریخ کشت برنج را به فصل زمستان منتقل کنیم. این طرح چند سالی است که در ایستگاه شاوور به عنوان پایلوت در حال اجرا می باشد.

وی ادامه داد: نتایج مطالعات نشان داده است در منطقه دشت (اهواز، شوشتر و شادگان) که هوا به نسبت سایر جاهای دیگر استان گرمتر است بعضی از ارقام برنج  به لحاظ رشد رویشی در نیمه دوم بهمن یا اسفند ماه  که آن ها را خزانه می گیریم و در این دوره نشا می تواند به خوبی رشد کند.

گیلانی با اشاره به فاز زایش که در نیمه دوم اردیبهشت ماه می باشد، گفت: با توجه به اینکه در آن زمان هوا به شدت در حال گرم شدن است بنابراین گیاهی که رشد رویش خیلی خوبی داشته مراحل زایش حساس ترین مرحله است به شرایط گرما برسد. از آن طرف هم تعیین کننده در تولید دانه و عملکرد نهایی عمدتا با پوکی مواجع می وشوند و محصولی به آن صورت به دست نمی آید.

وی خاطرنشان کرد: بعضی ارقام مثل علی کاظمی رقم کیفی شمال است که در این شرایط 25 تا 30 درصد باوری دارد یا  M22 ، دلار و یا هویزه رقم‌هایی هستند که در استان خوزستان می‌توانند روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد اما این ارقام در مناطق کوهستانی مثل ایذه و باغ‌ملک که هوا خنک‌تر است اگر در این تاریخ‌ها کشت کنیم یک محصول خوب به دست خواهیم آورد.

معاون پژوهش جهاد کشاورزی خوزستان اذعان داشت: بعد از برداشت محصول  نیز می‌توان یک رقم زودرس را دوباره کاشت و به‌عنوان محصول اصلی این برنج را برداشت کرد و یا از محصول برنج قبلی که برداشت‌شده دوباره خوشه دار شود  و پس از  تقریب 40 تا 45 روز مجددا  محصول بدست آورد.

گیلانی با بیان اینکه این طرح به صورت تحقیق باقی مانده است، افزود: به دلیل مشکلات اعتباری و نبود بودجه کافی برای این طرح نتوانسته این طرح را به مرحله اجرا در آورده ولی همیشه این همکاری ها بود ه که پتانسیل ها در بخش هایی از اراضی استان مثلا ایذه و باغملک که هوای خنک تری دارند آن جا می توانیم کشت زمستانه را انجام بدهیم.

وی اظهار داشت: اولین بار در استان یک معلم بازنشسته باغملکی با خلاقیت خود و همکاری مسئولان جهاد کشاورزی این شهرستان رقم شمال(صدری)را در 3 هزار متر در 13 اسفند ماه خزانه گرفته و اواخر فروردین نشا را انتقال بدهد از نظر ما با تاخیر مواجه شده ولی در عین حال برای تجربه اول بد نبود.

گیلانی ادامه داد: اواخر تیرماه نیز زمان برداشت بوده است که طی ارتباطاتی که داریم به روش دوباره کشت زودرس در حال انجام هستند که به همین صورت مدیریت شود تا 40 یا 45 روز دیگر محصول جدید را می تواند برداشت کند.

وی بیان کرد: می تواند تا نیمه دوم شهریور در هر هکتار یک تن تا یک ونیم تن محصول برداشت کرد و اگر مدیریت وی خوب باشد می تواند محصول سوم را نیز دوباره کشت کند.

گیلانی مزیت های این کشت را می توانیم در استان خوزستان از یک قطعه زمین محصولی به مراتب بیشتری برداریم، بهره وری زمین ما افزایش می دهیم وبخش قابل توجهی از زراعت برنج در هوا خنک انجام می شود.

وی گفت: زمانی که هوای خنک باشد به نحوی می توانیم یک مقدار از آب مورد نیاز را از آب باران تامین کرد و با توجه به اینکه یکی از عوامل مهم مصرف آب در تمام زراعت ها دمای محیط است بنابراین در هوای خنک فروردین برنج را انتقال می دهیم یا تا اوایل اردیبهشت در آن منطقه میزان تبخیر خیلی پایین است.

محقق برنج استان خوزستان ادامه داد: متوسط تبخیر 4 یا 5 میلی متر باشد در هر سطح هکتار 40 متر مکعب آب تبخیر می شود ولی وقتی همین برنج اگر به حالت رایج منطقه رقم چمپا خودشان می کارند معمولا در هوای گرم به طور متوسط11 میلی متر تبخیر داشته باشیم در هر هکتار 110 متر مکعب آب در هر هکتار روزانه مصرف می شود که اگر مقایسه نسبی کنیم برنجی که در فروردین کشت می شود و این برنج که در خردادماه یاتیرماه کاشته می شود.

وی افزود: از لحاظ تبخیر تقریبا حدود 70 متر مکعب در هر هکتار این برنج در کشت تابستانه نسبت به برنجی که در کشت زمستانه و بهاره نشا منتقل می شود افزایش مصرف آب اگر در یک دوره رشد100 روز باشد تقریبا 7 تا 8 هزار متر مکعب زراعت تابستانه نسبت به زمستانه مصرف آب به لحاظ تبخیر دارد.

وی بیان کرد: در هوای خنک فروردین نشا ما دوره بازیافت آن کوتاه می شود که بخشی از مصرف آب را دوره ریکاوری مصرف می کند که در تابستان انتقال پیدا می کند به زمین اصلی دوره ریکاوری ان طولانی تر می شود به جهت اینکه هوا گرم است.

این محقق ادامه داد: در این هوای گرم نیز مرگ و میر نشا زیاد است و رشد آن متوقف می شود و بنابراین تغییرات می تواند 10 تا 12 روز طول بکشد که نشان که از زمین خزانه تا به اصلی برود خودش را بگیرد در طی این دوره که ما برای خنک نگه داشت محیط گیاه اجباراً باید ارتفاع آب گیاه را 6 و 7 سانت باید آب پای بوته بماند تا این آب حرارت محیط را بگیرید.

وی گفت: برای اینکه بوته را خنک نگه دارد اگه نشا را در تابستان انتقال بدهیم و دوره بازیافت آن 12 روز باشد و6 تا 7 سانت آب پای آن قرار بگیرد در هر هکتار حدود 600 متر مکعب آب مصرف می شود که در این دوره 10 روز که نشا بازیافت شود 6 هزار متر مکعب آب مصرف می کند.

گیلانی تصریح کرد: اگر این نشا در زمستان کشت شود خزانه بگیرم و فروردین انتقال بدهم با متوسط4 میلی متر تبخیر و 40 مترمکعب در یک دوره بازیافت 6 روزه با 40 متر مکعب آب در یک هکتار 2 هزار و 400متر مکعب نسبت به آن 6 هزار متر مکعب می توانیم 4 هزار 600 متر کعب صرفه جویی آب داریم.

وی افزود: اگر تمامی جوانب این طرح  در نظر گرفته شود  مصرف آب  در این شرایط تقریبا بالای 10 هزار متر مکعب صرفه جویی خواهد شد.

گیلانی خاطرنشان کرد: این رقم ها، رقم های زودرس تر هستند و این جز یکی از فاکتور های ما است و معولا در یک دوره زمانی کوتاه تری می توان آب کمتری مصرف کرد و در صورتی که هوا خنک تر و رقم چمپا در این منطقه کشت شود.

وی بابیان اینکه  140 تا 150 روز دوره رشد نشا می باشد، گفت: این رقم دوره رشد طولانی تر در هوای گرم دارد و مصرف آب بیشتر نیز خواهد داشت.

محقق برنج استان خوزستان گفت: امید است امسال چند رقم برنج جدید را در استان تست کنیم و یکی از بحث های اساسی ما به جز برداشت محصول اصلی بتوانیم یک محصول زودرس دیگری طی زمان 40 تا 45 روزه بدست آوریم و قیمت محصول زودرس در شمال یک هزار تا یک هزار و500 تومان گران تر می باشد.

گیلانی در پاسخ به این سوال که شما چه حمایتی از کشاورزان در اجرای این طرح می کنید، اظهار داشت: ما برای آنها کلاس های آموزشی برای اجرای این طرح برگزارمی کنیم و کشاورزرا به عنوان کشاورز نمونه معرفی خواهیم کرد و همکاران اجرایی ما نیز نهاده یا بذری نیاز داشته باشند در اختیارشان قرار می دهند.

از : حدیث کریمی